Aleksander LESSER (1814-1884), Ostatnia z Grodzieckich, 1880

litografia, papier, 16 x 21 cm (w świetle passe-partout); sygn. na płycie p. d.: A. Lesser rys.

Aleksander Lesser (ur. 13 maja 1814 w Warszawie, zm. 13 marca 1884 w Krakowie) – polski malarz i krytyk sztuki żydowskiego pochodzenia, specjalizujący się w obrazach o tematyce historycznej i współczesnej, członek Akademii Umiejętności w Krakowie, współzałożyciel Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.Urodził się jako jedno z dwanaściorga dzieci kupca Lewiego (1791–1870) i Róży Loewenstein (1790–1840). Rozpoczął naukę rysunku w Liceum Warszawskim pod kierownictwem Aleksandra Kokulara. Studiował malarstwo w latach 1830–1831 na Oddziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego u Antoniego Brodowskiego. Po zamknięciu Uniwersytetu po upadku Powstania Listopadowego studiował w Dreźnie w latach 1832–1835 na Akademii Sztuk Pięknych pod kierownictwem Moritza Retzscha i Karla Christiana Vogela von Vogelsteina. Od 8 lipca 1835 do 1846 studiował na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium u Petera Corneliusa, Heinricha Hessa i Juliusa Schnorr von Carolsfelda.Stał się jednym z twórców odmiany polskiego malarstwa historycznego, tzw. nurtu archeologicznego (mającego na celu przedstawienie całej historii Polski), który zaistniał jeszcze przed działalnością artystyczną Jana Matejki.W życiu religijnym nie okazywał zainteresowania judaizmem, choć nie zerwał z nim związków całkowicie. Przeważnie nie szukał motywów malarskich w historii starożytnego Izraela (z wyjątkiem jednego namalowanego obrazu: Dawid dziękujący Bogu za zwycięstwo nad Goliatem). Nie okazywał również szczególnego zainteresowania życiem społeczności żydowskiej w Polsce ani kontaktami z kulturą Izraela.Był jednym z autorów haseł oraz ilustracji do Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.