Eugeniusz Zak (1884 Mogilno – 1926 Paryż), Rybak, 1914 r.

olej, płótno 78 x 98 cm
sygn. p. g.: Eug. Zak
Pochodzenie
– kolekcja Oscara Gheza (francuskiego przedsiębiorcy i kolekcjonera, założyciela muzeum Petit Palais w Genewie)
– kolekcja Ewy i Wojciecha Fibaków
Wystawiany:
– Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków, Muzeum Narodowe w Warszawie; 23 maja – 9 sierpnia 1992 r.
– Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków, Muzeum Narodowe w Poznaniu; 22 sierpnia – 25 października 1992 r.
– Eugeniusz Zak (1884–1926). Wystawa monograficzna, 18.12.2003–29.02.2004 r., Muzeum Narodowe w Warszawie
Reprodukowany:
– Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków, WAiF – Auriga, Warszawa 1992, il. s.154;
– Artur Tanikowski, Eugeniusz Zak, Pogranicze 2003 ; il. 116, str. 116
– B. Brus-Malinowska, Eugeniusz Zak 1884–1926, Warszawa 2004, poz. 72, s. 103.

„Ale Zak bywa często idylliczny. Jest wtenczas w prostocie wyrazu uczuć zachwyconych, aż naiwny. Wtenczas tworzy swoje pieśni miłosne I te pieśni Zaka, jak wszystkie utwory jego fantazji są pozarealne. Jedyną ich rzeczywistością jest rytm linii i płaszczyzn.” Mieczysław Sterling, Eugeniusz Zak, wystawa pośmiertna, katalog wystawy, Salon Cz. Garlińskiego, 1926 r., nlb. „Trudno oddać za pomocą słów marzycielskie piękno, delikatny, poetycki czar tych obrazów. Jesteśmy świadkami jakichś sielanek arkadyjskich. Jakichś dolce far niente i sjest w krainie, której nie ma na mapie. Wśród kwiatów i drzew, nie znanych w podręcznikach botaniki. Pośród wzgórz o liniach pieściwych i melodyjnych, nad zwierciadlaną wodą, półkolami wcinającą się w ląd, spoczywają w niedbałych, leniwych postawach, marzą lub tańczą ze sobą pogrążeni w błogim zachwyceniu kochankowie. Dokoła tryskają z ziemi kępy kwiatów, pasą się białe wczesnorenesansowe owieczki, rosną rozpięte jak baldachimy drzewa z lak chińskich; w głębi wznoszą się surowe, poszarpane skaty lub ponure forteczne domy. (...j Rzadko jednak w tych rondach czy scherzach [...] panuje szczera, beztroska pogoda. Zwykle przepaja je rzewny, miękki, elegijny smutek’.” M. Wallis, Sztuka polska dwudziestolecia. Wybór pism z lat 1921–1957, Warszawa 1959, s. 112.
Prezentowany obraz wpisuje się w charakterystyczny dla twórczości Eugeniusza Zaka nurt scen idyllicznych. Szukając inspiracji w sztuce renesansu, sielankach Antoine’a Watteau czy malarstwie Cezanne`a i Picassa artysta stworzył swój własny styl, który także w „Rybaku” emanuje niuansem kolorów, lirycznym nastrojem i melancholią arkadyjskiej krainy. Sam Zak tak mówił o swojej paryskiej twórczości: „Tak powstał mój program: dać bryłę, określić ją formalnie i zamknąć, a równocześnie umieścić ją w atmosferze, rozlać na niej jak najbogatszą, nieuchwytną gamę tonów, otoczyć ją rytmiczną melodją światła i cienia, która jest równocześnie wartością barwną. Konstrukcja barwy – i to nie przez kontrasty a przez bogactwo tonów – nierealny i czarodziejski świat kolorystycznej wizji -oto, czego nauczyła mię Francja.” (E. Zak, Sztuki Piękne, R. 2 (1925/1926), nr 12, s. 503). Kompozycje idylliczne, w tym „Rybak”, namalowany w 1914 r. (czyli w najlepszym okresie twórczości artysty) są niezwykłą rzadkością na rynku aukcyjnym zarówno w Polsce jak i w świecie. Z uwagi na wyjątkowe walory artystyczne budzi zachwyt historyków sztuki i jest niekwestionowanym kolekcjonerskim rarytasem.