Zdzisław Beksiński, Relief, 1957

60,0 x 88,0cm - masa plastyczna, płyta pilśn. sygn. na odwr. l.g.: ZDZISŁAW | BEKSIŃSKI | 1957

niżej: WŁASNOŚĆ | MARKA PIASECKIEGO | [adres właściciela w Krakowie]

 

Obraz reprodukowany:

– Strona internetowa Archiwum promocji sztuki Zdzisława Beksińskiego (https://www.beksinskiarchiwum.net/archiwum1,prace_artystyczne_beksinskiego_skany,reliefy_i_rzezby.html).

 

Zdzisław Beksiński, kojarzony przede wszystkim z malarstwem figuratywnym, ukazującym nierealne wizje z pogranicza jawy i snu, zaczynał od sztuki abstrakcyjnej, która przyniosła mu uznanie krytyków sztuki. Beksiński eksperymentował z awangardowymi kompozycjami w fotografii, a w drugiej połowie lat 50. tworzył obrazy-reliefy. W swoim dzienniku fonicznym, w kwietniu 1958, pozostawił na ten temat własny komentarz: Teraz ciągle robię strukturalne obrazy, rozmaite historie zalewane lakierami, wypalane (...). Zobaczymy co z tego będzie jak się będę patrzył na to za rok. W biografii Beksińskiego, Magdalena Grzebałkowska zamieściła wspomnienie Jacka Rudaka: Na płytę wiórową naklejał różne kawałki gipsu, odpowiednio formował, a potem to wszystko malował. Po namalowaniu kładł jeszcze ileś warstw farby, a potem ścierał rozpuszczalnikiem. Tarł tak długo, aż doszedł do koloru, o jaki mu chodziło.

W 1958 r. Beksiński pokazywał już swoje reliefy w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich w Poznaniu a we wrześniu 1959 reliefy zostały pokazane na – zorganizowanej przez Mariana Bogusza – III Wystawie Sztuki Nowoczesnej. Prace Beksińskiego zachwyciły wówczas krytyka sztuki Jacka Woźniakowskiego, który napisał po wystawie: Materia jednego obrazu Beksińskiego robi wrażenie szlachetnej, starej, zgaszonej ceramiki, ale przykuł mnie zwłaszcza drugi obraz: prostokąt niemal czarnego, matowego drewna zjedzonego przez korniki – miejscami lekko opalizujący, co znów przypomina aksamitną powierzchnię zwęglonej, spękanej szczapy. Ale można by też porównać tę modulację drobnych, niemal geometrycznych ciągów do jakiegoś wypalonego miasta, widzianego z wielkiej odległości. Porównania są tu dosyć obojętne, bo dzieło Beksińskiego działa nie tyle poprzez tego typu aluzje, ile poprzez ich sumę lub raczej poprzez aurę, w jakiej się rodzą: ma delikatną i wciąż zmienną regularność dzieł przyrody, prostotę i wyrafinowanie rzeczy, których oblicze wydrążył powoli czas, niszcząc pierwotny ich kształt, lecz dając im zarazem trwanie bardziej odporne lub może tragicznie zmartwiałe. (Magdalena Grzebałkowska, Beksińscy. Portret podwójny, Kraków 2014, s. 67-68)

Jak wskazuje zamieszczona na odwrocie dedykacja, relief należał do artysty fotografika Marka Piaseckiego (1935-2011), przyjaciela Beksińskiego. Artyści prowadzili intensywną korespondencję i spotykali się w Sanoku.

Oferowany relief jest niezwykłą rzadkością na rynku sztuki. W porównaniu z bogatym dorobkiem malarskim Beksińskiego, powstała stosunkowo niewielka ilość reliefów i prawie wszystkie znajdują się w zbiorach muzealnych, głównie w Muzeum Historycznym w Sanoku i w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.

 



♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite).

Zdzisław Beksiński (Sanok 24 II 1929 - Warszawa 21 II 2005) studiował w latach 1947-1952 na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Był artystą samoukiem, który osiągnął niekwestionowaną pozycję w polskiej sztuce współczesnej, potwierdzoną obecnością jego prac na prestiżowych wystawach i w kolekcjach muzealnych. Początkowo zajmował się fotografią, którą interesował się od lat studenckich, po 1956 zyskując uznanie jako twórca fotogramów o estetyce opartej o efekty fakturowe. W latach 1958-1962 tworzył abstrakcyjne obrazy-reliefy o bogatej fakturze, głównie metalowe, będące odmianą malarstwa materii. Pod koniec tego okresu powstawały ażurowe formy o kształtach figur i pełnoplastyczne rzeźby w metalu. Kolejnym etapem jego twórczości były lata 1962-1974, kiedy poświęcał się głównie rysunkowi. W latach 60. rysował piórkiem i tuszem figuralne kompozycje odznaczające się karykaturalną deformacją postaci. Od końca lat 60. tworzył rysunki węglem i kredkami, będące monochromatyczną odmianą jego równoległej twórczości malarskiej. Od 1974 zajmował się niemal niepodzielnie malarstwem. Jego charakterystyczny styl bazował na perfekcji technicznej, której towarzyszyła niezwykłość wizji. Malował świat po katastrofie, naznaczony piętnem śmierci i rozpadu. Jego obrazy zaludniają postaci i stwory o ludzkich wprawdzie bądź zwierzęcych kształtach, lecz o cechach fantomów, automatów lub rozpadających się trucheł. Artysta nie nadawał swym obrazom i rysunkom tytułów (poza porządkującymi symbolami), akcentując w ten sposób swój brak zainteresowania dla literackiej strony przedstawień. Sam mówił, że malując całkowicie poddaje się wizji, „fotografuje“ ją. W ostatnich latach włączył do swego warsztatu artystycznego elektroniczne techniki generowania obrazu, które wykorzystywał do tworzenia komputerowych fotomontaży. Sztuka Beksińskiego, wielokrotnie wystawiana i omawiana, budzi skrajne emocje wśród znawców i publiczności.
Największa, systematycznie uzupełniana kolekcja jego prac w kraju znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku, za granicą - w Paryżu, w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który od 1983 kolekcjonuje prace i promuje twórczość artysty. Zorganizował on wystawy indywidualne Beksińskiego m.in. w Galerie Valmay w Paryżu w 1985, 1986 i 1988 oraz stałą ekspozycję we własnej Galerie Dmochowski - Musée-galerie de Beksiński, istniejącej w latach 1989-1996. Jego też nakładem ukazały się monumentalne albumy artysty w 1988 i 1991.
W Polsce monografię Beksińskiego pióra Tadeusza Nyczka opublikowały Arkady w 1989 (II wydanie w 1992). Wiosną 2005 roku w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie miała miejsce duża wystawa obrazów Beksińskiego, a dyrektor Muzeum w Sanoku Wiesław Banach wydał obszerną monografię artysty.

Od października 2016 w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie na stałe zagościła wystawa 250 prac (obrazów, rysunków, fotografii) Zdzisława Beksińskiego z prywatnej kolekcji Anny i Piotra Dmochowskich. Natomiast od czerwca 2021 stała wystawa 30 obrazów Beksińskiego z kolekcji Dmochowskich prezentowana jest również w Muzeum Archidiecezji w Warszawie.

(zdjęcie:  Piotr Dmochowski, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8960820 )