Niezwykle rzadki i efektowny, pamiątkowy dwutalar Augusta III Sasa, wybity dla uczczenia śmierci króla Augusta II Mocnego, który dnia 1 Lutego 1733 roku w Warszawie zszedł z tego świata. Edward Raczyński pisze tak: "Wyleczył się wprawdzie król natenczas, został sie przecież zaród choroby, a gdy w zimie roku 1732, w najostrzejszej porze roku z Warszawy do Drezna wyjechał, otworzyła się dawniejsza rana, do której się wkrótce gangrena przydała. Wszystkie usiłowania lekarzy tą razą były daremne, a król po krótkiej chorobie życia dokonał.
Zaczął się był właśnie wtenczas w Warszawie sejm, po wielu innych nieszczęśliwie zerwanych zgodnie i pomyślnie; śmierć przecież królewska zniszczyła nadzieje, jakiemi się naród z tego względu cieszył."
Duża rzadkość notowana zaledwie kilkukrotnie na polskim rynku aukcyjnym.
Egzemplarz bardzo ładnie zachowany z charakterystyczną dla tej emisji, wadą blachy na rewersie.
Detale znakomite, królewski portret jest pięknie odwzorowany. Tło z menniczym połyskiem, ale również z zarysowaniami i zadrapaniem.
Rzadka moneta, która znajdzie swoje miejsce w zaawansowanych kolekcjach monet Sasów.
Awers: popiersie króla w długiej peruce i z płaszczem na zbroi
D G FRID AUGUST PR R P &L DUX SAX ELECT
Rewers: kolumna na postumencie, na jej wierzchołku posąg mężczyzny trzymającego berło i jabłko królewskie, w odcinku NAT XII MAY MDCLXX OB I FEBR MDCCXXXIII 2 TH COUR (Zrodzony dnia 12 Maja 1670 umarł 1 Lutego 1733)
MEMORIAE AETERNAE OPTIMI PARENTIS (Wiecznej pamięci najlepszego ojca).
Średnica 46 mm, waga 40.98 g
Po śmierci Augusta II Mocnego Rzeczypospolita stanęła przed koniecznością wyboru nowego władcy. Znaczna część szlachty wraz ze swoimi magnackimi przywódcami chciała kandydata polskiego, który nie byłby uzależniony od mocarstw ościennych, coraz bardziej bezceremonialnie poczynających sobie z polskim państwem. Już w uniwersałach zwołujących konwokację prymas Teodor Potocki sugerował, aby pozbawić cudzoziemców możliwości kandydowania. Oczy wszystkich zwrócone były na Francję, która deklarowała poparcie dla popularnego byłego króla Stanisława Leszczyńskiego.
Tymczasem o koronie polskiej poważnie myślał również elektor saski i królewicz polski Fryderyk August, syn zmarłego monarchy. Udało mu się pozyskać poparcie dworów rosyjskiego i austriackiego. Jeszcze niedługo wcześniej Moskwa i Wiedeń nie chciały widzieć na tronie polskim ani saskiego księcia, ani Leszczyńskiego, teraz jednak zrozumiawszy, że ewentualność wyboru tego ostatniego jest w najwyższym stopniu niepożądana, zdecydowano się porzucić niepewną kandydaturę portugalskiego infanta Don Emanuela i poprzeć Wettyna, silnie go od siebie uzależniając. Zawarto specjalny układ, w którym w zamian za poparcie Fryderyk August uznawał prawa arcyksiężnej Marii Teresy do dziedziczenia tronu po ojcu cesarzu Karolu VI oraz zgadzał się na przekazanie lenna kurlandzkiego Ernestowi Bironowi, faworytowi carowej Anny.
Wkrótce okazało się, że Sas ma możliwość pozyskania niemałego poparcia wśród polskiej szlachty. W sierpniu rozpoczął się sejm elekcyjny. Przybyły do Warszawy Stanisław Leszczyński został jednomyślnie wybrany na króla przez zgromadzonych na polu elekcyjnym posłów, jednakże jego przeciwnicy znajdowali się wówczas po praskiej stronie Wisły i nie uczestniczyli w głosowaniu na Woli. Trzy dni później Leszczyński opuścił stolicę i udał się do Gdańska, przestraszony nadciągającymi wojskami rosyjskimi. Wówczas, korzystając z precedensu podwójnych elekcji w polskiej historii, posłowie na praskim Kamionku pod osłoną rosyjskich oddziałów dokonali wyboru Fryderyka Augusta, który przyjął imię Augusta III. W następstwie wybuchła dwuletnia wojna o polską sukcesję. W jej wyniku, po uroczystej koronacji Augusta III na Wawelu i ucieczce przegranego Leszczyńskiego, doszło do pacyfikacji nastrojów w Rzeczypospolitej i pogodzenia się zwaśnionych stron i stronnictw magnackich.
