Teodor Axentowicz (1859 Braszów/Rumunia - 1938 Kraków), Lirnik

pastel, tektura, 97 × 67 cm w świetle oprawy
sygn. p. d.: „T. Axentowicz”

Po raz pierwszy Teodor Axentowicz w swojej twórczości maluje postać lirnika – starca z siwą, długą brodą, z lirą, w jednej z partii w monumentalnej „Panoramie Racławickiej” w 1894 roku. Tak o tej postaci wspominał Waldemar Okoń „w grupie modlących się pod krzyżem o zwycięstwo postaci obok starca – konfederata umieszczono „dida” lirnika, klęczącego na czele tej grupy, co ze względu na skalę dzieła i towarzyszące mu konteksty narodowo-patriotyczne jest niewątpliwe formą uwiecznienia trwającej przez cały XIX wiek tradycji”. (Waldemar Okoń, „Alegorie narodowe. Studia z dziejów sztuki polskiej XIX wieku”, Wrocław 1992, s. 18, cyt. za: A.Król, B.Deptuła, „Teodor Axentowicz. Ormianin polski”, PGS Sopot 2014, str.60).
Axentowicz do postaci wędrownego ludowego śpiewaka powracał jeszcze wielokrotnie. Przedstawiał go często jako samotnika wędrującego w zimowej scenerii (znany jest m. in obraz z około 1900 r.: „Lirnik i dziewczyna” (olej, tektura. 60,5 × 49,8 cm; ze zbiorów Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki im. Borysa Woźnickiego), jak i też siedzącego pod drzewem w towarzystwie młodej dziewczyny lub dziecka. Prezentowana na aukcji praca jest właśnie wyjątkowym przykładem ukazania postaci lirnika – niczym natchnionego wieszcza i zasłuchanej z boku młodej dziewczynie, ze złożonymi dłońmi w geście modlitwy. Obraz został wykonany w technice pasteli, w której Axentowicz nie miał sobie równych.