Maria Jarema (1908-1958), POSTACIE, 1943 r.

akwarela, gwasz/ papier, 19,5 x 15 cm
sygnowany oł.p.d.: Maria Jarema 1943 (sygnatura nieco zatarta)

Zajmowała się malarstwem, rzeźbą, scenografią. W latach 1929-1935 studiowała na krakowskiej ASP w pracowni prof. Xawerego Dunikowskiego. Przed wojną współzałożycielka awangardowej Grupy Krakowskiej. Związana była też z teatrem Cricot, założonym przez jej brata Józefa Jaremę. Po wojnie uczestniczyła w Wystawach Sztuki Nowoczesnej (w 1948 w krakowskim Pałacu Sztuki, w 1957 i 1959 w warszawskiej Zachęcie). Od 1956 współpracowała z teatrem Tadeusza Kantora Cricot2 – jako autorka kostiumów, scenografii i jako aktorka. Od 1957 współtworzyła II Grupę Krakowską. W latach 50. wykonywała swoje słynne kompozycje abstrakcyjne o organicznych formach „Penetracje” i „Rytmy”. Reprezentowała Polskę na Biennale w Wenecji w 1958.

Prezentowany rysunek powstał podczas wojny. Nowatorstwo kompozycji, w porównaniu do prac wcześniejszych, pokazuje, że artystka nawet w tak trudnym czasie, nie zatraciła potrzeby poszukiwań formalnych. Barbara Ilkosz pisała o twórczości Jaremy w okresie 1943-1944: „Lata te przyniosły [...] bardzo istotne, rozwiązania plastyczne zapowiadające przyszły kierunek rozwoju malarstwa Jaremianki. Odchodziła w nich od zasad kapistowskich, wydobywając przedmiot nie tylko kolorem, lecz zamykając go wyraźną linią, początkowo zgeometryzowaną, z czasem – o płynnym dukcie” (B. Ilkosz, Maria Jarema 1908-1958, Fundacja Instytut Promocji Sztuki, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Warszawa-Wrocław 1998, s. 38)