Władysław IV

1632—1648.

DUKATY

§. 356.

G. Popiersie ukoronowane, w płaszczu, kołnierz duży, wykładany, koronkowy, na piersiach złote runo, włosy długie w lokach. W obwodzie perłowym napis: VL. IIII. D. G. REX. POL. ET. SVE. 

S. O. Tarcza czteropolowa, ukoronowana, jedną połowę zajmują herby polskie, a drugą szwedzkie; w środku mała tarcza Wazów, a u spodu tarczy głównej herb Sas, podskarbiego Jana Daniłowicza, to wszystko otoczone od połowy tarczy orderem złotego runa. Rok 1640 w ten sposób jest rozłożony, iż w r miejscu, gdzie się łańcuch orderowy zaczyna, z prawej strony jest liczba 16 tak położona, a z lewej liczba 40. W obwodzie perłowym napis: MON. NOVA. AUREA. REG. POL. — Dukat koronny, bardzo rzadki.

§. 357.

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi, broda krótka, kołnierz koronkowy wyłożony. W obwodzie napis: VLAD. IV. D. G. REX. POL. ET. SVEC. M. D. LIT. RUS. PR.  

S. O. Herb Gdańska, nad którym jest wieniec laurowy i dwie palmowe rószczki, u spodu liczba roku 1641, a po bokach litery G. R. myncarza Gerharda Rogge. W obwodzie napis: MONETA. NOVA. CIVITATIS. GEDANENSIS. — To jest dukat gdański poczwórny, ważący 4 duk. wielkość jego równa się półtalarowi. 

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi, kołnierz koronkowy wyłożony, na piersiach złote runo, głowa sięga aż w obwód. Napis w obwodzie: VLAD. IIII. D. G. REX. POL. ET. SVEC. M. D. LIT. RUS, PR.

S. O. Miasto w całej okazałości, nad którem wznosi się w promieniach wyraz hebrajski Jehowah (Bóg). U spodu ukoronowany herb Gdańska, trzymany przez dwóch lwów, mających w łapach gałązki palmowe, a niżej mała ozdobna tarcza, na której są litery myncarza G. R. W obwodzie napis: MON. AUREA. CIVITATIS. GEDANEN. 1642. — Dukat potrójny gdański. 

§. 359.

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi, kołnierz koronkowy, na piersiach złote runo; w obwodzie: VLADIS. IIII. D. G. REX. POL. M. D. L. R. PRUSSIAĘ. — Korona sięga aż w obwód między napis. 

S. O. Herb Gdańska, nad nim wieniec z kwiatów, u spodu pod herbem liczba roku 1634 pod którą na ozdobnej tarczy litery myncarskie J. R. K. W obwodzie napis: EX. AURO. SOLIDO. CIVITAS. GEDANENSIS. F.(ieri) F.(ecit) lilia. — Dukat podwójny gdański. — Są także tego stempla ważące 1 ½  duk.

§. 360.

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi, na piersiach order złotego runa; w obwodzie napis: VLAD. IV. D. G. REX. POL. M. D. LIT. R. PR. 

S. O. Herb Gdańska, nad nim ozdoba z kwiatów, u spodu na podstawie litery myncarza S. B. w obwodzie napis: MON. AUREA. CIVIT. GEDANENSIS. 1634. — Dukat pojedynczy gdański, podług Kohlera. 

§. 361. Tab. 29. Nr. 358.

S. G. Jak na poprzedzającym, lecz w obwodzie napis: VLAD. IIII. D. G. REX. POL. M. D. L. RU. PR.

S. O. Jak na poprzedzającym, lecz bez liter myncarza. — Dukat gdański z roku 1635, ze zbioru pułkownika Przeszkodzińskiego.

§. 362. 

S. G. Ukoronowane popiersie w zbroi, order złotego runa na piersiach; w obwodzie napis: VLAD. IIII. D. G. REX. POL. M. D. LIT. R. PRUS. S. O. Herb Gdańska, nad nim ozdoba z kwiatów, u spodu litery myncarza C. S. w obwodzie napis: MON. AUREA. CIVITAS. GEDANENSIS, 1636.  — Dukat gdański podług Kohlera.

§. 363.

S. G. Jak na poprzedzającym, lecz głowa znacznie większa; w obwodzie napis: VLAD. IIII. D. G. REX. POŁ. M. D. L. RUS. PR. 

S. O. Herb Gdańska, pod którym litery J. J. myncarza Jakóba Jakóbsohna; w obwodzie napis: MON. AUREA. CIVITATIS. GEDANEN. 1. 6. 3. 8. — Dukat Gdańska. 

§. 364. Tab. 29. Nr. 357

S. G. i S. O. Tego samego stempla, co poprzedzający dukat, lecz z liczbą roku 1639, i bez liter myncarza. 

§. 365.

S. G. Popiersie ukoronowane, kołnierz koronkowy wyłożony, włosy krótkie, broda długa; w obwodzie perłowym napis: VLAD. IIII. D. G. REX. POL. ET. SVE. M. D. L. R. P. 

S. O. Tarcza okrągła, herbowa Torunia, trzymana przez anioła; po bokach tarczy litery myncarza J. J. oznaczające Jakóba Jakóbsohna; w obwodzie perłowym: MONETA. AUR. CIV1T. THORUNENSIS. 1638; róża. — Dukat toruński. 

§. 366. Tab. 29. Nr. 359

S. G. Popiersie, jak zwykle, włosy długie w lokach, broda krótka; w obwodzie napis: VLAD. IIII. D. G. REX. POL. M. D. L. RUS. P. 

S. O. Okrągła tarcza herbowa Torunia, trzymana przez anioła; po bokach rozdzielony rok 1642, a pod tern rozdzielone litery myncarza M. S. — W obwodzie napis: MONETA. AUREA. CIVITATIS. THORUNENSIS. — Dukat toruński odmiennego stempla ze zbioru Pułkownika Przeszkodzińskiego. — Jest także dukat tego samego stempla z rokiem 1643. z literami myncarza G. R. Gerharda Rogge.

TALARY I POŁTALARY

§. 367. Tab. 29. Nr. 360

S. G. Pól osoby ukoronowanej, w zbroi, na piersiach złote runo, w prawej ręce miecz, a w lewej jabłko królewskie, korona przedziela napis będący w obwodzie: VLADIS. III D. G. REX. POL. M. D. LIT. RUS. PRUS. MAS. — Między wyrazami POL. a M. D. jest tarcza z herbem Sas.

S. O. Tarcza czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, Iw środku herb Wazów otoczony herbami swedzkiemi i gockiemi, po bokach głównej tarczy litery myncarza J. J. Jakóba Jakóbsohna, a niżej pod , niemi rozdzielony rok 1633; to wszystko otoczone łańcuchem orderu złotego runa. W obwodzie napis rozdzielony koroną: SAM. (ogitiae) L1V. (oniae.) NE. (c) NO. (n) SVE. (corum) GOT. (orum) VAND: Q. (alorumque) Hr. (haereditarius) REX. — Talar koronny. — Jest także z r. 1636—1637.

§. 368

S. G. Jak na poprzedzającym.

S. O. Jak na poprzedzającym, lecz rok 1638. jest nie po bokach tarczy, ale w obwodzie, rozdzielony po bokach korony będącej nad tarczą. W średnicy cal 1. linii 10. — Talar koronny odmiennego stempla. — Wi- . działem także talar koronny z rokiem 1640. 

§. 369.

S. G. Jak w §. 367. lecz w obwodzie napis; VLA. IIII. D. G. REX. POLO. M. D. LIT. RUS. PR. MA. między wyrazami u spodu herb Sas, ; podskarbiego Mikołaja Daniłowieża.

S. O. Tarcza ozdobna, czteropolowa, ukoronowana, jedną połowę i której zajmują herby polskie, a drugą herby szwedzkie, w środku mała , tarcza Wazów; po bokach głównej tarczy rozdzielone litery myncarza G. G. a pod literami rozdzielony rok 1641, w którym liczba 4 jest przewrotnie położoną, to wszystko otoczone orderem złotego runa. W obwodzie napis: SAM. LIIV. NEC. NO. SV. GOT. VAN. Q. HAE. REX. — Talar koronny.

§. 370. Tab. 29. Nr. 361.

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi ozdobnej, kołnierz duży koronkowy, wyłożony, na piersiach złote runo, włosy długie włokach, których bardzo dużo z tyłu głowy. W obwodzie napis przedzielony koroną: VLA: HU: D: G: REX: POL: M: D: LIT: RUS: PR: MA: pomiędzy wyrazami POL: a M: D: herb Sas. 

S. O. Jak w §. 367, lecz z literami myncarza C. G. Chrystofa Gutmanna Z Bydgoszczy i znakiem mennicznym. — Talar koronny z roku 1642, bity W Bydgoszczy. Tego stempla jest także talar podwójny koronny, który tern się tylko różni od pojedynczego, że jest jeszcze raz tak gruby i waży 4 luty, średnica zaś jego jest taka sama, jak pojedynczego talara. Jeden taki talar jest w zbiorze Hr. Fr. P. i należy do wielkich rzadkości. Widziałem także talary koronne pojedyncze z lat 1643—1645. 

§. 371.

S. G. Popiersie na prost, bez korony, w zbroi i w płaszczu, na piersiach złote runo, kołnierz koronkowy, wyłożony, włosy długie włokach; w obwodzie napis wokoło: VLADISL: IV: D: G: REX: POLON: M: D: LIT: RUS: PRUS: etc. N: N: SVEC: etc. II: REX: róża

S. O. Na podstawie herb miasta Gdańska trzymany przez lwów, pomiędzy tylnemi łapami których, są litery myncarza J. J. nad tarczą wieniec, z którego wychodzą dwie palmowe gałązki na krzyż złożone, a z pomiędzy nich wznosi się trzecia, która, wchodząc w obwód, przedziela liczbę roku 1634. W obwodzie perłowym napis: MONETA. ARGENTEA. CIVITATIS. GEDANENSIS. — Talar gdański, rzadki. — Był w zbiorze Doplera.

§. 372. Tab. 29. Nr. 362.

S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz rok 1638. jest umieszczony pod tarczą. — Talar gdański, rzadki. — Jest w zbiorze Hr. Fr. P 

§. 373. Tab. 29. Nr. 363.

S. G. Popiersie z boku, w zbroi, ukoronowane, na piersiach złote runo, kołnierz duży koronkowy, wyłożony. W obwodzie napis wokoło: VLAD: IIII: D: G: REX: POL: ET: SVEC: M: D: LITV: RUSS: PRUSS;

S. O. Jak w§. 372, lecz bez liter myncarza, i z rokiem 1639. — Talar gdański.

§. 374. Tab. 30. Nr. 364.

S. G. Jak na poprzedzającym, lecz na zbroi płaszcz, a korona rozdziela napis będący w obwodzie.

S. O. Jak na poprzedzającym, lecz z rokiem 1645. Talar gdański odmiennego stempla. 

§. 375. Tab. 30. Nr. 365

S. G. Pól osoby w zbroi, ukoronowanej, włosy długie gładkie, broda długa, kołnierz koronkowy wyłożony, na piersiach złote runo, w prawej ręce miecz a w lewej jabłko królewskie; korona, wchodząc w obwód, przedziela napis tamże będący: VLADIS. IIII. D. G. REX. POL. ET. SVEC. M. D. L. RUS. PRUS. 

S. O. Anioł trzyma przed sobą tarczę herbową Torunia, po bokach której rozdzielony rok 1638, a pod rokiem litery myncarza J. J. W obwodzie napis: MONETA. NOVA. ARGENT. CIVIT. THORUNENSIS. Talar toruński.

§. 376. Tab. 30. Nr. 366.

S. G. i S. O. Jak na poprzedzającym, lecz włosy długie w lokach, na ramieniu duża kokarda od szarfy, tarcza herbowa Torunia większa, po bokach której rozdzielony rok 1640, a niżej litery myncarza M. S. Talar toruński odmiennego stempla.

§. 377. Tab. 30. Nr. 367.

S. G. Popiersie na prost, bez korony, w zbroi i w płaszczu, na piersiach złote runo, kołnierz duży koronkowy wyłożony, włosy długie bez loków; w obwodzie napis wokoło: VLADISL: IV: D: G: REX: P: M: D: L: RUS: PR: MA: SA: LI: N: N: SVEC: GO: VA: II: REX: 

S. O. Tarcza herbowa Elbląga, w ozdobnej oprawie, mająca po bokach litery myncarza S. J. otoczona wieńcem laurowym. Wokoło napis: ELBINGA* INTER* ARMA* SERVATA* 1635. — Rzadki talar elblągski, bity po przymierzu zawarłem ze Szwedami wr Stumsdorlie r. 1634, z mocy którego miasta ziem pruskich odzyskane zostały. — Ze zbioru Naczelnika Banku Pol. Segny.

§. 378. Tab. 30. Nr. 368.

S. G. Popiersie w zbroi, głowa odkryta', włosy długie, kołnierz wyłożony koronkowy, na piersiach złote runo, z prawego ramienia zwieszona szarfa. W obwodzie napis wokoło: JACOBI. D. G. DUCIS. CURLANDIAE. et. SEMGALLIAE.

S. O. Tarcza ozdobna dwupolowa, jedną połowę zajmuje orzeł, a drugą pogoń; w obwodzie napis: MONETA NOVA ARGENTEA. ANNO. 1615, znak jmenniczny. — Talar kurlandzki Jakóba, xięcia Kurlandyi, hołdownika Władysława IV. 

§. 379. Tab. 30. Nr. 369. 

S. G. Popiersie jak w§ 370. lecz dochodzi do brzegu monety i przedziela napis będący w obwodzie: VL. IIII. D. G. REX. POL. M. D. LŁ RU. PR. M

S. O. Tarcza czteropołowa, ukoronowana, jedną połowę której zajmują herby polskie a drugą szwedzkie, w środku mała tarcza z herbem Wazów, a u spodu tarcza z herbem Sas; łańcuch orderu złotego runa otacza główną tarczę od połowy, po bokach rozdzielone litery myncarza C. G. Chrystofa Gutmanna z Bydgoszczy i rok 1642. W obwodzie napis: SAM. LI. NE. NO. SV. GO. VA. Q. HAE. REX. — Półtalar koronny, bity w Bydgoszczy, rzadki, ze zbioru Naczelnika Banku Pol. Segny. Jest także opisanym w Czackim. — Są także połtalary tego stempla, na których popiersie nie dochodzi do brzegu monety, lecz korona, wchodząc w obwód, przedziela napis tamże będący, a na S. O. nie ma ani liczby roku, ani znaków myncarskich.

§. 380.

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi, włosy długie w lokach, kołnierz duży koronkowy wyłożony , na piersiach order złotego runa. Popiersie dochodzi do brzegu. W obwodzie: VL. IIII. D. G. REX. POL. M. D. LI. RU. PR. M.

S. O. Tarcza czteropołowa, ukoronowana, jedną połowę której zajmują herby polskie, a drugą szwedzkie, w środku mała tarcza Wazów, u spodu herb Sas, to- wszystko otoczone od połowy tarczy orderem złotego runa. W miejscach, gdzie się łańcuch orderowy zaczyna, są littery myncarza C. G. Chrystofa Gutmana z Bydgoszczy. W obwodzie: SAM. LI. NE. NO. SV. GO. VAQ. HAE. REX. — W średnicy cal 1. linii 5. — Półtalar koronny bez liczby roku, bity w Bydgoszczy.

§. 381.

S. G. Popiersie, jak na poprzedzającym, lecz nie dochodzi do brzegu. W obwodzie perłowym napis: VLAD 4. D. G. REX. POL. ET. SVEC. M. D. LIT. RU. PR. MA. Pod popiersiem w obwodzie pomiędzy wyrazami herb Sas.

S. O. Tarcza czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb Wazów, otoczony herbami szWedzkiemi; po bokach tarczy rozdzielony rok 1646, a nad rokiem rozdzielone litery myncarza z Bydgoszczy C. G. Chrystofa Gutmana. To wszystko otoczone łańcuchem orderu złotego runa. W obwodzie perłowym: SAM. LIV. NEC. NO. S. GOT. VAQ. URI. REX. — W średnicy cal 1 ½ . — Półtalar koronny odmiennego stempla, bity w Bydgoszczy. 

§. 382. Tab. 31. Nr. 370

S. G. Popiersie w zbroi i w płaszczu, kołnierz duży koronkowy Wy-1 łożony, na piersiach złote runo, głowa odkryta, włosy długie, popiersie, dochodząc do brzegu, przedziela napis będący wokoło: VLADIS. IV. D. G. REX. POL. M. DUX. LITY. RUSSIAE.

S. O. Tarcza okrągła, czteropolowa, ukoronowana, otoczona floresami; jedną połowę zajmują herby polskie, a drugą szwedzkie i gockie, w środku mała okrągła dwupolowa tarcza z herbem Wazów i austryackim, po bokach głównej tarczy litery J. J. myncarza jakóba Jakóbsohna, a pod tarczą litery J. H. i łańcuch złotego runa. Herb austryacki umieszczony jest z powodu, że matką Władysława IV. była Anna, córka arcyxięcia austryąckiego Karola, żoną zaś Cecylia Renata, córka cesarza Ferdynanda II, która wniosła w posagu do korony, tytułem zastawu, xięstwa opolskie i raciborskie. Wokoło napis: PRUS. MAS. SAM. LIV. NEC. NON. SVE. GOT. VAN. HAERED. REX. Ten rzadki półtalar, który może był tylko próbą menniczną, jest w moim zbiorze.

§. 383. Tab. 31. Nr. 371. 

S. G. Popiersie w zbroi ozdobnej, na piersiach złote runo, kołnierz duży koronkowy wyłożony, głowa odkryta, włosy długie w lokach, popiersie, dochodząc do brzegu, przedziela napis będący w obwodzie: VLADISLAUS. IIII. D. G. REX. POL. M. DUX. LITV. RUSS.

S. O. Tarcza czteropolowa, ukoronowana, jak na poprzedzającym, otoczona ozdobami. W obwodzie napis: PRUS. MAS. SAM. LIV. NEC. NON. SVE. GOT. VAND. HAERED. REX. — Numismat ten, podobny do półtalara, lecz staranniej wypracowany, może był próbą menniczną, może też donatywą, gdyż widziałem go także w zlocie odbitym. — Jest u mnie, nabyty za zip. 20. na licytacyi po xięciu Radziwile, wojewodzie wileńskim. 

§. 384. 

S. G. Popiersie ukoronowane, w płaszczu, kołnierz duży koronkowy wyłożony, włosy długie w lokach; w obwodzie perłowym napis: VLAD, lin. D. G. REX. POLN. SVEC. M. D. LIT. RUS. PR. 

S. O. Na ozdobnej podstawie, na której rok 1641, herb miasta Gdańska, trzymany przez lwów. Nad herbem wieniec, z którego wychodzą dwie palmowe gałązki na krzyż złożone, a nad niemi różyczka; w obwodzie perłowym napis: MONETA. ARGENTEA. CIVITATIS. GEDANEN. Wyraz ostatni jest napisany większemi literami, jak inne. Pomiędzy tylnemi łapami lwów są litery myncarza G. R. — Półtalar gdański. W średnicy cal 1. linii 5 ½ .

§. 385. Tab. 31. Nr. 372. 

S. G. Pół osoby ukoronowanej, w zbroi, kołnierz wyłożony, na piersiach złote runo, z prawego ramienia przewieszona szarfa jest związaną na kokardę z tyłu. W prawej ręce miecz, a w lewej jabłko królewskie; w obwodzie perłowym napis: VLAD: IllI: D: G: REX: POL: ET SVEC: M: D: LIT: RUS: PR:

S. O. Herb Torunia przedzielający rok 1640 i litery M. S. myncarza; w obwodzieperłowymnapis: MONETA NOVA ARGENTEA CIVITATIS THORUNENSIS. Rzadki półtalar toruński ze zbioru Hr. Fr. P. Widziałem także z r. 1642 z literami myncarskiemi M. T.

MONETY DROBNE

§. 386. Tab. 31. Nr. 373. 

S. G. Popiersie ukoronowane, w zbroi i w płaszczu, na piersiach ziole runo; w obwodzie napis: VLAD. IV. D. G. REX. POL. M. D. L. R. P. M. S. (amogitiae) L. (ivoniae) OS. (viecimiae) OZ. (erniechoviae). 

S. O. Tarcza czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku tarcza Wazów; po bokach tarczy głównej rozdzielony rok 1635, a niżej litery nfyncarza J. J. Jakóba Jakóbsohna, u spodu tarczy pomiędzy wyrazami herb Sas. — W obwodzie perłowym: MONETA. NOVA. REGNI. POLONIE. — Ort koronny bity w czystem srebrze, jest tylko próbą mentuczną; był w zbiorze b. uniwersytetu Alexandrowskiego. 

§. 387. Tab. 31. Nr. 374. 

S. G. i S. O. Podobnie jak na poprzedzającym, lecz liczba roku 1635 jest rozdzieloną przy koronie. — Próba menniczna sześciogroszówki koronnej, z czystego srebra. Ze zbioru b. uniwersytetu Alexandrowskiego. 

§. 388. Tab. 31. Nr. 375

S. G. i S. O. Jak w §. 386. Próba menniczna trzygroszówki koronnej, ze zbioru b. uniwersytetu Alexandrowskiego.

§. 389. Tab. 31. Nr. 376.

S. G. Popiersie jak na poprzedzających; w obwodzie napis: VL: IV. D. G. R. 3. POL. ET. S.S. O. Jak na poprzedzającym, lecz tarcza odmienna, korona większa,

a w obwodzie, pod złotym runem, litery T. L. B. oznaczające ryncarza

Tytusa Liwiusza Boratyniego. — Dukat podwójny koronny z r. 1660, jest opisany w Czackim.

S. O. Tarcza ukoronowana, na której orzeł mający na piersiach tarczę Wazów, z jednej strony tarczy rok 1647, a z drugiej znaki menniczne: dwa młotki na krzyż złożone i litery C. G. Chrystofa Gutmana. W obwrodzie napis: MO. AR. DU. OP. ET. RAT. co oznacza: Moneta Argentca Ducatus Opoliensis et Ratiboriensis. Vid. §. 382. Próba menniczna półtoraka; w zbiorze b. uniwersytetu Alexandrowskiego był jeszcze jeden exemplarz odmienny półtoraka, tern się różniący, że na piersiach orła nie było herbu Wazów.

§. 390. Tab. 31. Nr. 377.

S. G. Napis w sześciu wierszach, oznaczający: Wielki Xiąże Władysław Zygmuntowicz. 

S. O. Rycerz na koniu przebijający smoka dzidą. — Moneta ta była bitą r. 1610. za życia Zygmunta III, na której Władysław IV., jako syn Zygmunta, jest nazwany Zygmuntowiczem. W moim - zbiorze znajduje się bita w zlocie, i należy do nader rzadkich monet bitych w owym czasie.

§. 391. Tab. 31. Nr. 378.

S. G. i S. O. .Jak na poprzedzającej. Moneta taka sama bita w srebrze, ze zbioru N: B: P: Segny; jest także u mnie.

§. 392.

S. G. Litera R. otoczona ukoronowaną cyfrą C., pod którą jest herb Wazów, co oznacza: Christina Regina; w obwodzie napis: CHRIS. D. G. REG. SVE.

S. O. Tarcza herbowa Elbląga; w obwodzie napis: SOLIDUS. CIVI. ELBING. 33. — W średnicy linii 8. Szeląg elblągski z r. 1633, bity w czasie zajęcia tegoż miasta przez Szwedów, równie jak i monety poniżej opisane. 

§. 393

S. G. Herb Wazów otoczony cyfrą C. ukoronowaną; w obwodzie napis: CHRISTINA. D. G. R. S. 

S. O. Tarcza ozdobna herbowa Rygi, nad którą gałązka palmowa, a w obwodzie napis: SOLIDUS. CIVI. RIG. 45. W średnicy linii 8. Szeląg rygski z r. 1645.

§. 394.

S. G. Jak na poprzedzającym.

S. O. Tarcza herbowa, a w obwodzie napis: SOLIDUS. LIVONIAE, 47. — W średnicy linii 8. Szeląg inflantski z r. 1647.